Cijfers gemengde huwelijken en partnerschappen
6 juni 2025
Vaak wordt aangenomen dat, onder invloed van globalisering, het aantal gemengde relaties steeds toeneemt. Maar klopt dat ook? Hoeveel gemengde relaties zijn er eigenlijk in Nederland? Die vraag is niet zo makkelijk te beantwoorden als het misschien lijkt. Allereerst is de vraag: wat bedoelen we met ‘gemengd ’? Lovingday.NL spreekt over paren of gezinnen die ‘culturele, etnische, nationale, ‘geracialiseerde’ en/of ‘religieuze grenzen’ overschrijden. We benadrukken dat de term ‘gemengd’ minder zegt over wie of wat de betrokken partners zijn, dan hoe ze door de omringende samenleving worden gezien. Dat blijkt al uit het feit dat het Centraal Bureau Statistiek in de afgelopen decennia steeds weer anders is gaan categoriseren; van nationaliteitsgemengde huwelijken tot huwelijken tussen mensen van ‘allochtone’ en ‘autochtone’ afkomst, naar verschil per migratieachtergrond en tegenwoordig naar herkomstland en geboorteland. Blijkbaar doen steeds weer andere verschillen ertoe. Dat maakt het ook moeilijk een ontwikkeling over langere tijd weer te geven.
Bij de cijfers hieronder gaat het alleen om de huwelijken die in een bepaald jaar worden gesloten. De meest recente cijfers – van 2023 – is inclusief de geregistreerde partnerschappen die werden gesloten. Hoeveel niet geregistreerde gemengde relaties er daar nog bij komen weten we niet. Deze cijfers betreffen dus het minimum aantal gemengde koppels.
Gemengde huwelijken en partnerschappen in 2023
De meest recente cijfers dateren van 2023. Het totaal aantal in Nederland geregistreerde huwelijken en partnerschappen in 2023 was 172.740. In totaal 49.005 daarvan waren gemengd, in de zin dat de huwenden van verschillende herkomst zijn. Dat komt neer op ongeveer 28% gemengde huwelijken en partnerschappen in 2023.
123.505 huwelijken zijn huwelijken van een in Nederland geboren partner met een Nederlandse achtergrond. Daarvan trouwden er 104.425 met een partner van Nederlandse herkomst. 19.075, ofwel 15%, sloten een huwelijk met iemand van andere herkomst. Van de 19.075 huwelijken waren 8.740 huwelijken met een in Nederland geboren partner van andere herkomst en 10.335 huwelijken met een in het buitenland geboren partner van andere herkomst. Van de laatste, waren 1.600 zogenaamde ‘migratiehuwelijken’, dus waarbij de partner omwille van het huwelijk naar Nederland is gemigreerd. Van de personen zonder migratieachtergrond, sloten in 2023 meer mannen dan vrouwen een gemengd huwelijk of partnerschap, namelijk 18% van de mannen tegenover 13% van de vrouwen.
In 2023 trouwden daarnaast 49.240 in Nederland geregistreerde personen met een migratieachtergrond. Daarvan trouwden 17.615, ofwel 36%, met een partner met een Nederlandse achtergrond. 19.310, ofwel 39%, trouwden met een partner van gelijke herkomst. 12.315, ofwel 25%, huwden een partner met een andere migratieachtergrond (waarvan 1.790 migratiehuwelijken). Dat wil zeggen dat in totaal 61% van de huwenden met een migratieachtergrond, een gemengd huwelijk sloot.
Ontwikkeling in de tijd
Het aantal gemengde huwelijken van mensen met een migratieachtergrond is ten opzichte van 2001 licht toegenomen. We kijken naar de huwelijken van mensen met een migratieachtergrond omdat daarover cijfers beschikbaar zijn, compleet met een onderscheid tussen partners van Nederlandse achtergrond en met een gelijke of een andere migratieachtergrond, en of het al dan niet om een migratiehuwelijk gaat. Omgekeerd hebben we geen cijfers kunnen vinden die ons verfijnder vertellen met welk ‘type’ partners Nederlanders zonder migratieachtergrond trouwen. De beschikbare cijfers lopen van 2001 tot en met 2022. Daarna is deze tabel stopgezet, dus er komen geen nieuwe gegevens bij. Deze tabel geeft ook geen informatie over partnerschapsregistraties.
Het aandeel van het totaal aantal huwelijken van mensen met een migratieachtergrond is ongeveer hetzelfde gebleven, tussen de 50 en 60 procent. Daarbinnen zien we dat het aantal gemengde huwelijken met partner met een Nederlandse achtergrond minder toeneemt dan het aantal gemengde huwelijken met een partner met een andere migratieachtergrond. Dat wil zeggen, dat er in verhouding steeds meer gemengde huwelijken worden gesloten tussen mensen van verschillende migratieachtergronden.
Door de band genomen sluiten meer vrouwen dan mannen met een migratieachtergrond een gemengd huwelijk. In 2022 sloot ongeveer 50% van de mannen met een migratieachtergrond een gemengd huwelijk tegenover 59% van de vrouwen met een migratieachtergrond. Daarvan waren respectievelijk 26% (mannen) en 38% (vrouwen) huwelijken met een partner met een Nederlandse achtergrond. Ook in 2023 sloten meer vrouwen dan mannen met een migratieachtergrond een gemengd huwelijk, bij de personen zonder migratieachtergrond is dat andersom. Dat kan te maken hebben met normen die stellen dat het voor vrouwen belangrijker is te trouwen en niet bijvoorbeeld ongehuwd samen te wonen dan voor mannen.
Verschillen per herkomstgroep
Er zijn verschillen tussen herkomstgroepen, wat betreft het aandeel gemengde huwelijken en de exogamie (trouwen met iemand van een andere groep) van mannen en vrouwen.
Van ‘oudsher’ worden Nederlanders van Turkse en Marokkaanse herkomst gezien als een groep die minder geneigd zouden zijn om te trouwen met iemand van andere herkomst. Het aandeel gemengde huwelijken onder huwenden van Turkse en Marokkaanse herkomst, ligt rond de 25%. Dat aandeel is aanzienlijk toegenomen ten opzichte van twintig jaar geleden. Toen trouwde rond de 15% van de Nederlanders van Turkse en Marokkaanse herkomst iemand met een andere achtergrond. Hierbij neemt het aantal gemengde huwelijken met partners van Nederlandse achtergrond minder sterk toe dan die met partners met een andere migratieachtergrond. Ook zien we dat – anders dan bij andere herkomstgroepen – bij Nederlanders met een Turkse achtergrond, meer mannen (29% in 2023) dan vrouwen (23% in 2023) een gemengd huwelijk sluiten.
Maar het kleinste aandeel gemengde huwelijken vinden we bij Nederlanders met een Nederlandse achtergrond. Niet meer dan 15% van hen sluit een gemengd huwelijk of partnerschap. Dat is wel te verwachten: er leven nu eenmaal vele malen meer Nederlanders van Nederlandse afkomst in dit land. De kans om iemand tegen te komen met een andere achtergrond is dus kleiner. In absolute aantallen leveren zij dan ook nog steeds veel meer gemengde huwelijken op, namelijk tussen de 17.000 en de 20.000 in de jaren 2021-2023.
Koplopers qua aandeel gemengde huwelijken zijn de groepen met Indonesische herkomst en met Amerikaanse & Oceanische herkomst: rond de 90% van de gesloten huwelijken in 2021-2023 was een gemengd huwelijk. In deze groepen, zien we dat het aandeel vrouwen met een gemengd huwelijk groter is dan het aandeel mannen met een gemengd huwelijk.
Een kleine meerderheid van de mannen en vrouwen van Surinaamse achtergrond sluit een gemengd huwelijk.
Mensen met een Aziatische achtergrond (anders dan Indonesië) vallen op door een groot verschil tussen mannen en vrouwen. In 2023 sloot 45% van de Aziatische mannen een gemengd huwelijk, tegenover maar liefst 67% van de Aziatische vrouwen. Hier speelt mee dat bijvoorbeeld uit Thailand en de Filippijnen veel vrouwen juist omwille van een huwelijk naar Nederland migreren.
En rond de 70% van de huwelijken van Afrikanen (uitgezonderd Marokko), Caribische Nederlanders en Europese migranten in Nederland was gemengd.
Gemengde huwelijken: wat betekent het?
Dit zijn de droge cijfers; welke betekenis eraan moet worden gehecht, is een andere kwestie. Vaak wordt het aantal gemengde relaties gezien als een indicator van ‘integratie’; hoe beter het gaat met de integratie, hoe meer bevolkingsgroepen op elkaar lijken, hoe meer gemengde huwelijken, zo is de gedachte. Daarom werd vroeger met name het aantal huwelijken tussen personen met een migratieachtergrond en personen met Nederlandse achtergrond opgenomen in rapporten over integratie. Maar wie met wie trouwt, is afhankelijk van meerdere factoren die op een complexe manier op elkaar inwerken.
We noemden al de ontmoetingskansen: hoe groot of klein de ‘eigen’ groep is en of die mensen geconcentreerd leven of overal verspreid maakt uit, al zijn tegenwoordig door het internet en goedkoop reizen de mogelijkheden om een partner van ver te zoeken ook veel ruimer dan pakweg twintig jaar geleden.
Ook de migratiegeschiedenis en sociale positie van een herkomstgroep in Nederland speelt een rol in de mate waarin die groepen een gemengd huwelijk sluiten. Er zijn bijvoorbeeld herkomstgroepen, waarin veel mensen omwille van een huwelijk of relatie met een partner van Nederlandse herkomst zijn gemigreerd, bijvoorbeeld Aziatische of Oost-Europese vrouwen die naar Nederland komen in het kader van de liefde voor een Nederlandse man. Daarentegen zijn migratiehuwelijken van Nederlanders met een Turkse of Marokkaanse achtergrond vaker huwelijken met iemand van dezelfde achtergrond.
En ook de demografische samenstelling van de gemeenschap in Nederland heeft invloed: in veel groepen van statushouders die recent naar Nederland zijn gekomen, heerst de eerste jaren een ‘mannenoverschot’ dat zich maar langzaam herstelt. Die mannen kunnen trouwen met een partner uit het land van herkomst, wat gezien de voorwaarden voor gezinsmigratie geen sinecure is, of met een partner die ze in Nederland tegenkomen van andere herkomst.
Tevens zien we dat er herkomstlanden zijn waar al eeuwenlang veel gemengde relaties voorkomen, met name onder invloed van kolonialisme, dat zien we vooral terug in het hoge aantal gemengde huwelijken bij Indonesiërs en Surinamers. In die herkomstgroepen is een gemengde relatie eerder regel dan uitzondering.
Tot slot zijn ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving van belang voor de mate van openheid van groepen, niet in het minst de openheid van de meerderheidsgroep. In dat kader is het interessant te zien dat met name het aantal huwelijken tussen mensen van verschillende migratieachtergronden toeneemt. Dat is een uitdrukking van de groeiende diversiteit van de Nederlandse samenleving. Maar mogelijk ook van een groeiende kloof tussen Nederlanders mét en zonder migratieachtergrond: als die groepen door negatieve beeldvorming verder uit elkaar drijven. Het is nog veel te vroeg om hiervan uit te gaan, maar wij van LovingDay.NL zijn er niet perse gerust op.
Deze blog is gebaseerd op:
- de tabel Partnerkeuze huwenden; herkomstland (partner) en geboorteland (partner), gewijzigd op 29-11-2024
- de tabel huwelijken van mensen met een migratieachtergrond, gepubliceerd op 29-11-2024
https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers, geraadpleegd op 20-05-2025